TÁC HẠI CỦA HẠT VI NHỰA ĐẾN SỨC KHỎE CON NGƯỜI ÍT NGƯỜI BIẾT

Hạt vi nhựa (microplastics) là các hạt nhựa có kích thước nhỏ từ 1 µm – 1mm, tồn tại khắp nơi trong môi trường từ đất, nước, không khí cho đến các vật dụng bằng nhựa trong đời sống thường ngày. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra sự hiện diện của vi nhựa trong cơ thể con người, đặc biệt là trong máu và mô mỡ. Những hạt vi nhựa này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm đau tim, đột quỵ và nhiều căn bệnh thầm lặng và nhiều mối nguy cơ dẫn đến tử vong. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về tác hại của hạt vi nhựa đối với sức khỏe con người dựa trên các số liệu khoa học mới nhất.

NGUỒN GỐC VÀ PHÂN LOẠI HẠT VI NHỰA

VI NHỰA ĐƯỢC CHIA THÀNH 2 LOẠI CHÍNH:

1. Vi Nhựa Sơ Cấp: Được sản xuất với kích thước nhỏ để sử dụng trong các sản phẩm như mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc cá nhân và công nghiệp.
2. Vi Nhựa Thứ Cấp: Được hình thành từ sự phân rã của các sản phẩm nhựa lớn do tác động của môi trường như ánh sáng mặt trời, gió và sóng biển.

SỰ HIỆN DIỆN CỦA HẠT VI NHỰA TRONG CƠ THỂ CON NGƯỜI

Một nghiên cứu của Đại học Newcastle (Úc) ước tính rằng mỗi người có thể tiêu thụ đến 5 gram vi nhựa mỗi tuần, tương đương với trọng lượng của một thẻ tín dụng. Vi nhựa đã được phát hiện trong nhiều loại thực phẩm và nước uống, bao gồm cả nước máy và nước đóng chai. Một nghiên cứu khác của WHO đã chỉ ra rằng trung bình mỗi lít nước uống có chứa từ 0 đến 10 hạt vi nhựa.

TÁC HẠI CỦA HẠT VI NHỰA ĐẾN SỨC KHỎE CON NGƯỜI

• Hệ Tiêu Hóa: Khi tiêu thụ thực phẩm và nước uống bị nhiễm vi nhựa, các hạt này có thể xâm nhập vào hệ tiêu hóa, gây ra tổn thương cho niêm mạc dạ dày và ruột. Một nghiên cứu của tổ chức WWF (2019) ước tính mỗi người có thể tiêu thụ khoảng 2,000 hạt vi nhựa mỗi tuần chỉ qua thực phẩm. Vi nhựa không dễ bị phân hủy bởi dịch tiêu hóa, dẫn đến viêm nhiễm và ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Hệ Hô Hấp: Vi nhựa cũng có mặt trong không khí, đặc biệt là ở các khu vực đô thị và công nghiệp. Khi hít phải các hạt vi nhựa, chúng có thể xâm nhập vào phổi, gây kích ứng và viêm nhiễm. Một nghiên cứu của Đại học Hull (Anh) đã phát hiện ra vi nhựa trong 11/13 mẫu mô phổi của các bệnh nhân phẫu thuật. Điều này cho thấy khả năng vi nhựa gây ra các bệnh lý như hen suyễn, viêm phế quản, và các bệnh phổi mãn tính khác.
• Hệ Tuần Hoàn: Một nghiên cứu của Đại học Amsterdam (Hà Lan) đã phát hiện vi nhựa trong máu của 17/22 người tham gia, với nồng độ trung bình 1.6 microgram/ml. Việc vi nhựa xâm nhập vào hệ tuần hoàn có thể gây ra tình trạng viêm nhiễm và tổn thương tế bào, ảnh hưởng đến chức năng của nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả tim.
• Hệ Thần Kinh: Các nghiên cứu trên động vật cho thấy vi nhựa có thể xâm nhập vào não và gây ra tình trạng viêm và tổn thương tế bào thần kinh. Một nghiên cứu của Đại học Exeter (Anh) chỉ ra rằng vi nhựa có thể làm giảm khả năng học tập và trí nhớ ở cá ngựa vằn. Mặc dù chưa có nhiều nghiên cứu cụ thể trên người, nhưng các bằng chứng ban đầu cho thấy khả năng vi nhựa có thể ảnh hưởng đến chức năng nhận thức và hành vi.
• Hệ Sinh Sản: Vi nhựa mang theo nhiều chất hóa học độc hại như bisphenol A (BPA) và phthalates, những chất này đã được chứng minh là có ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh sản. Một nghiên cứu của Đại học California, San Francisco (Mỹ) cho thấy phụ nữ mang thai có nồng độ BPA cao có nguy cơ sinh non cao hơn. Vi nhựa có thể gây rối loạn hormone, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và phát triển của thai nhi.

CƠ CHẾ TÁC ĐỘNG CỦA HẠT VI NHỰA

• Tác Động Cơ Học: Các hạt vi nhựa có thể gây tổn thương cơ học cho các mô và tế bào khi chúng xâm nhập vào cơ thể. Ví dụ, trong hệ tiêu hóa, chúng có thể làm xước niêm mạc ruột, gây viêm nhiễm và ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng.
• Tác Động Hóa Học: Vi nhựa có khả năng hấp thụ và mang theo nhiều loại chất hóa học độc hại từ môi trường như kim loại nặng, thuốc trừ sâu và các hợp chất hữu cơ khó phân hủy (POPs). Khi xâm nhập vào cơ thể, những chất này có thể giải phóng và gây ra các tác hại nghiêm trọng đối với các tế bào và mô. Một nghiên cứu của Đại học Plymouth (Anh) chỉ ra rằng các hạt vi nhựa có thể mang theo các chất độc hại với nồng độ cao hơn gấp 1,000 lần so với môi trường nước xung quanh.
• Tác Động Sinh Học: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng vi nhựa có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật trong cơ thể, đặc biệt là hệ vi sinh vật đường ruột. Sự mất cân bằng này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm viêm nhiễm và các bệnh lý chuyển hóa. Một nghiên cứu của Đại học Vienna (Áo) phát hiện rằng vi nhựa có thể làm giảm sự phong phú của vi khuẩn có lợi trong ruột, từ đó ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và quá trình tiêu hóa.

NGHIÊN CỨU VÀ BẰNG CHỨNG KHOA HỌC

• Nghiên Cứu Trên Động Vật: Nhiều nghiên cứu trên động vật đã chứng minh rằng vi nhựa có thể gây ra tổn thương nội tạng, viêm nhiễm, và các vấn đề về sinh sản. Một nghiên cứu trên cá cho thấy vi nhựa có thể tích tụ trong gan, gây tổn thương tế bào và rối loạn chức năng gan. Một nghiên cứu khác trên chuột cho thấy vi nhựa có thể xâm nhập vào não và gây ra tình trạng viêm não.
• Nghiên Cứu Trên Người: Một số nghiên cứu ban đầu trên người đã phát hiện ra vi nhựa trong mẫu phân và máu của người. Một nghiên cứu của Đại học Newcastle (Úc) ước tính mỗi người tiêu thụ khoảng 2,000 hạt vi nhựa mỗi tuần từ nước uống và thực phẩm. Một nghiên cứu khác của Đại học Amsterdam (Hà Lan) phát hiện vi nhựa trong máu của 77% số người tham gia thử nghiệm.
• Khả Năng Gây Ung Thư: Mặc dù chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy vi nhựa gây ung thư trực tiếp, nhưng nhiều chất hóa học có trong vi nhựa đã được chứng minh là có tính chất gây ung thư. Sự tiếp xúc lâu dài với những chất này có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Một nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ) chỉ ra rằng phthalates, một chất thường có trong vi nhựa, có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ.

GIẢI PHÁP VÀ HÀNH ĐỘNG

Để giảm thiểu tác hại của vi nhựa đối với sức khỏe, cần có những hành động quyết liệt từ cả phía chính phủ, doanh nghiệp và cá nhân: Chính phủ cần ban hành các quy định nghiêm ngặt về việc sản xuất, sử dụng và tái chế nhựa. Cần có các chương trình giám sát và quản lý chất thải nhựa hiệu quả để giảm thiểu sự xâm nhập của vi nhựa vào môi trường.

1. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng: Cần có các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về tác hại của vi nhựa đối với sức khỏe và môi trường. Khuyến khích cộng đồng sử dụng các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường và giảm thiểu sử dụng nhựa.
2. Cải Tiến Công Nghệ: Các doanh nghiệp cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới để thay thế nhựa truyền thống bằng các vật liệu thân thiện với môi trường. Việc phát triển các phương pháp tái chế hiệu quả hơn cũng là
3. Tiêu dùng có ý thức: Người dùng có ý thức sử dụng các sản phẩm nguồn gốc từ tự nhiên, hạn chế rác thải nhựa ra môi trường. Tránh sứ dụng các sản phẩm nhựa tiếp xúc thực phẩm kém an toàn.
4. Hành động và tuyên truyền: Phân loại rác thải nhựa tái chế đúng cách, không thải rác thải nhựa xuống sông ngòi kênh rạch, tuyên truyền và vận động người dân dùng vật liệu thay thế an toàn và bền vững.

Nguồn: tổng hợp intetnet.